Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

the structure

  • 1 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 2 munus

    mūnus (old orthogr. moenus;

    moenera militiaï,

    Lucr. 1, 29), ĕris, n. [root mu-; cf.: moenia, munis, munia, etc.], a service, office, post, employment, function, duty (class.; syn.: officium, ministerium, honos).
    I.
    Lit.: munus significat officium, cum dicitur quis munere fungi. Item donum quod officii causā datur, Paul. ex Fest. p. 140 Müll. (cf. infra):

    munus curare,

    to discharge an office, Plaut. Truc. 2, 4, 76:

    octo munus hominum fungi,

    id. Men. 1, 4, 5:

    administrare,

    Ter. Ad. 5, 1, 2:

    munus atque officium,

    Cic. Font. 7, 15:

    rei publicae,

    a public office, id. de Or. 1, 45, 199:

    belli,

    Liv. 24, 35:

    de jure respondendi sustinere,

    Cic. Brut. 30, 113:

    rei publicae explere,

    id. Prov. Cons. 14, 35:

    vigiliarum obire,

    to perform, Liv. 3, 6:

    officii,

    the performance of a duty, Cic. Sen. 11, 35:

    tuum est hoc munus, tuae partes: a te hoc civitas exspectat,

    duty, office, obligation, id. Fam. 11, 5, 3:

    principum est resistere levitati multitudinis,

    id. Mil. 8, 22:

    vitae,

    id. Sen. 11, 35:

    senectutis,

    id. Leg. 1, 3, 10.—
    B.
    Esp., = onus, a duty, burden, tribute:

    cum hoc munus imponebatur tam grave civitati,

    Cic. Verr. 2, 5, 20, § 51:

    id quoque munus leve atque commune Mamertinis remisisti,

    id. ib. 2, 5, 21, §

    52: dum ne quis eorum munere vacaret,

    Liv. 25, 7, 4:

    non enim detractionem eam munerum militiae, sed apertam defectionem esse,

    id. 27, 9, 9.—
    II.
    Transf.
    A.
    A work:

    majorum vigiliarum munus, Cic. Par. prooem.: solitudinis,

    a work, book, written in solitude, id. Off. 3, 1, 4.—
    B.
    A service, favor: huc ire licet atque illuc munere ditium dominorum, Sall. Orat. Licin.; Cic. Fam. 10, 11, 1.—
    2.
    In partic., the last service, office to the dead, i. e. burial: pro hominis dignitate amplo munere extulit, Nep. Eum. 4, 4 (dub.;

    al. funere): suprema,

    Verg. A. 11, 25:

    supremum mortis,

    Cat. 101, 3:

    debita,

    Val. Fl. 3, 313:

    fungi inani Munere,

    Verg. A. 6, 885:

    cineri haec mittite nostro Munera,

    id. ib. 4, 624.—
    C.
    A present, gift (syn.:

    donum, praemium): bonum datum deorum concessu atque munere,

    Cic. Univ. 14:

    mittere alicui,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    mittere aliquid alicui munere,

    to send one something as a present, Plin. 37, 5, 19, § 74 (al. muneri):

    quasi totam regionem muneri accepissent,

    had received as a present, Tac. A. 14, 31:

    aliquem munere donare,

    to present one with a gift, Verg. A. 5, 282:

    dare muneri aliquid alicui,

    to give one something as a present, Nep. Thras. 4, 2:

    munera Liberi,

    i. e. wine, Hor. C. 4, 15, 26:

    terrae,

    id. ib. 2, 14, 10:

    Cereris,

    bread, Ov. M. 10, 74; cf.:

    gratae post munus aristae,

    Juv. 14, 183:

    quem munere palpat Carus,

    i. e. a bribe, id. 1, 35.—
    2.
    In partic.
    a.
    A public show, spectacle, entertainment, exhibition, esp. a show of gladiators, which was given to the people by the magistrates, and generally by the ædiles, as an expression of gratitude for the honorable office to which they had been elected (cf.:

    ludus, spectaculum): erat munus Scipionis, dignum et eo ipso et illo Q. Metello, cui dabatur,

    Cic. Sest. 58, 124:

    munus magnificum dare,

    id. Q. Fr. 3, 8, 6:

    praebere,

    id. Sull. 19, 54:

    functus est aedilicio maximo munere,

    i. e. gave a splendid exhibition, id. Off. 2, 16, 55:

    edere,

    Suet. Tit. 7:

    venationes, quae vocantur munera,

    Lact. 6, 20:

    munera nunc edunt,

    Juv. 3, 36; 4, 18.—
    b.
    A public building for the use of the people, erected at the expense of an individual:

    Pompeii munera,

    the theatre, Vell. 2, 130, 1:

    aut ubi muneribus nati sua munera mater Addidit (i. e. theatro Marcelli porticum Octaviam),

    Ov. A. A. 1, 69.—
    c.
    Transf., of the structure of the universe:

    effector vel moderator tanti operis et muneris,

    Cic. Tusc. 1, 28, 70.

    Lewis & Short latin dictionary > munus

  • 3 situs

    1.
    sĭtus, a, um, Part. and P. a. of sino.
    2.
    sĭtus, ūs, m. [sino].
    I.
    (Sino, 1. situs, A.; prop. a being laid or placed, a lying; hence, by meton.)
    A.
    The manner of lying, the situation, local position, site of a thing (class. in sing. and plur.; mostly of localities; syn. positus).
    (α).
    Sing.:

    terrae,

    Cic. Tusc. 1, 20, 45:

    urbem Syracusas elegerat, cujus hic situs esse dicitur,

    id. Verr. 2, 5, 10, § 26:

    loci,

    id. Ac. 2, 19, 61:

    urbis,

    id. Rep. 2, 11, 22; Caes. B. G. 7, 68; 7, 36; Liv. 9, 24, 2:

    locorum,

    Curt. 3, 4, 11; 7, 6, 12:

    Messana, quae situ moenibus portuque ornata est,

    Cic. Verr. 2, 4, 2, § 3; cf.:

    urbes naturali situ inexpugnabiles,

    Liv. 5, 6; Curt. 3, 4, 2:

    agri (with forma),

    Hor. Ep. 1, 16, 4:

    Africae,

    Sall. J. 17, 1:

    castrorum,

    Caes. B. G. 5, 57; id. B. C. 3, 66:

    montis,

    Curt. 8, 10, 3:

    loca naturae situ invia,

    id. 7, 4, 4;

    opp. opus: turrem et situ et opere multum editum,

    id. 3, 1, 7; 8, 10, 23; cf. Front. Strat. 3, 2, 1:

    figura situsque membrorum,

    Cic. N. D. 2, 61, 153; cf.:

    passeres a rhombis situ tantum corporum differunt,

    Plin. 9, 20, 36, § 72:

    Aquilonis,

    towards the north, id. 16, 12, 23, § 59.— Poet.: exegi monumentum aere perennius Regalique situ pyramidum altius, i. e. the structure (prop. the manner of construction), Hor. C. 3, 30, 2 (cf. the Part. situs, in Tac., = conditus, built; v. sino, P. a. A. 2. c.).—
    (β).
    Plur.:

    opportunissimi situs urbibus,

    Cic. Rep. 2, 3, 5; so,

    oppidorum,

    Caes. B. G. 3, 12:

    terrarum,

    Cic. Div. 2, 46, 97; cf. Hor. Ep. 2, 1, 252:

    locorum,

    Cic. Q. Fr. 2, 16, 4:

    castrorum,

    Caes. B. G. 7, 83: situs partium corporis, Cic. Ac. 2, 39, 122:

    revocare situs (foliorum),

    position, arrangement, Verg. A. 3, 451. —
    B.
    Transf. (= regio), a quarter of the world, region (Plinian):

    a meridiano situ ad septentriones,

    Plin. 2, 108, 112, § 245; 2, 47, 48, § 127; 3, 12, 17, § 108; cf. Sill. ad Plin. 16, § 2.— Plur.:

    (pantherae) repleturae illos situs,

    Plin. 27, 2, 2, § 7.—
    2.
    Soil (late Lat.):

    quae loca pingui situ et cultu,

    Amm. 24, 5, 3.—
    3.
    Description (late Lat.):

    cujus originem in Africae situ digessimus plene,

    Amm. 29, 5, 18.—
    II.
    Lit.
    1.
    Rust, mould, mustiness, dust, dirt, etc., that a thing acquires from lying too long in one place (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic. or Cæs.;

    syn.: squalor, sordes): corrumpor situ,

    Plaut. Truc. 5, 23; cf.:

    quae in usu sunt et manum cottidie tactumque patiuntur, numquam periculum situs adeunt,

    Sen. Ben. 3, 2, 2:

    tristia duri Militis in tenebris occupat arma situs,

    Tib. 1, 10, 50:

    arma squalere situ ac rubigine,

    Quint. 10, 1, 30:

    immundo pallida mitra situ,

    Prop. 4 (5), 5, 70:

    ne aut supellex vestisve condita situ dilabatur,

    Col. 12, 3, 5:

    per loca senta situ,

    Verg. A. 6, 462:

    araneosus situs,

    Cat. 23, 3:

    immundus,

    Ov. Am. 1, 12, 30; cf. id. ib. 1, 8, 52; id. Tr. 3, 10, 70:

    detergere situm ferro,

    Sil. 7, 534:

    deterso situ,

    Plin. Pan. 50:

    prata situ vetustatis obducta,

    Col. 2, 18, 2. —
    2.
    Filthiness of the body: genas situ liventes, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Com. Rel. p. 225 Rib.:

    situm inter oris et barba, etc.): en ego victa situ,

    Verg. A. 7, 452; Ov. M. 7, 290; 7, 303; 8, 802; Luc. 6, 516; Plin. 21, 6, 17, § 33.—
    B.
    Trop.
    1.
    Neglect, idleness, absence of use:

    indigna est pigro forma perire situ,

    Ov. Am. 2, 3, 14:

    et segnem patiere situ durescere campum,

    Verg. G. 1, 72; Col. 2, 2, 6:

    gladius usu splendescit, situ rubiginat,

    App. Flor. 3, p. 351, 32. —
    2.
    Of the mind, a rusting, moulding, a wasting away, dulness, inactivity:

    senectus victa situ,

    Verg. A. 7, 440:

    marcescere otio situque civitatem,

    Liv. 33, 45 fin.:

    situ obsitae justitia, aequitas,

    Vell. 2, 126, 2:

    quae (mens) in hujusmodi secretis languescit et quendam velut in opaco situm ducit,

    Quint. 1, 2, 18; cf. id. 12, 5, 2:

    ne pereant turpi pectora nostra situ,

    Ov. Tr. 5, 12, 2:

    depellere situm curis,

    Stat. S. 5, 3, 34:

    flebis in aeterno surda jacere situ (carmina),

    i. e. oblivion, Prop. 1, 7, 18:

    (verba) priscis memorata Catonibus Nunc situs informis premit et deserta vetustas,

    Hor. Ep. 2, 2, 118; cf.:

    verborum situs,

    Sen. Ep. 58, 3:

    nec umquam passure situm,

    Stat. Th. 3, 100:

    passus est leges istas situ atque senio emori,

    Gell. 20, 1, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > situs

  • 4 aedes

    aedēs and aedis (the form aedes is found in Liv. 2, 21, 7; 2, 8, 14; 2, 9, 43 al., and now and then in other writers, but aedis is more common, as in Cic. Verr. 4, 55, § 121; id. Par. 4, 2, 31; Vitr. 4, 7, 1; Varr. 5, 32, 156 al.; Liv. 1, 33, 9 al.; Plin. 36, 6, 8, § 50), is, f., a building for habitation. [Aedis domicilium in edito positum simplex atque unius aditus. Sive ideo aedis dicitur, quod in ea aevum degatur, quod Graece aiôn vocatur, Fest. p. 13 Müll. Curtius refers this word to aithô, aestus, as meaning originally, fire-place, hearth; others, with probability, compare hedos, hedra, and sēdes.]
    I.
    Sing., a dwelling of the gods, a sanctuary, a temple (prop., a simple edifice, without division into smaller apartments, while templum is a large and splendid structure, consecrated by the augurs, and belonging to one or more deities; cf. Manut. ad Cic. Fam. 4, 7; but after the Aug. period aedes was used for templum; cf. Suet. Caes. 78 with id. ib. 84): haec aedis, Varr. ap. Non. 494, 7:

    senatum in aedem Jovis Statoris vocavi,

    Cic. Cat. 2, 6: aedis Martis, Nep. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    aedes Mercurii dedicata est,

    Liv. 2, 21:

    hic aedem ex marmore molitus est,

    Vell. 1, 11, 5:

    inter altare et aedem,

    Vulg. Luc. 11, 51:

    aedem Concordiae,

    Plin. 33, 1, 6, § 19:

    aedes Veneris genitricis,

    Suet. Caes. 78; v. above; id. ib. 10:

    aedem Baal,

    Vulg. 4 Reg. 10, 27; ib. Act. 19, 24 al.: haec ego ludo, quae nec in aede sonent, i. e. in the temple of the Muses, or of the Palatine Apollo, where poems were publicly recited, Hor. S. 1, 10, 38; cf.:

    quanto molimine circumspectemus vacuam Romanis vatibus aedem,

    id. Ep. 2, 2, 94.— Plur. in this sense generally in connection with sacrae, divinae, deorum, and only when several temples are spoken of:

    aedes sacrae,

    Cic. Dom. 49; cf. Suet. Aug. 30, 100:

    Capitolii fastigium et ceterarum aedium,

    Cic. de Or. 3, 46; cf. Liv. 38, 41:

    Deorum aedes,

    Suet. Cat. 21; cf. id. Ner. 38; id. Claud. 21 al.—
    II.
    A dwelling for men, a house, habitation, [p. 52] obode (syn. domus; usu. only in the plur., as a collection of several apartments; but in the earliest period the sing. also may have had this signif., though but few certain examples of it have been preserved in the written language; cf. Plaut. As. 1, 3, 67:

    hic noster quaestus aucupii simillimust... aedis nobis areast, auceps sum ego): aedes probae et pulchre aedificatae,

    Plaut. Merc. 5, 2, 60; id. Most. 1, 2, 18:

    ultimae,

    Ter. Heaut. 5, 1, 29:

    apud istum in aedibus,

    Cic. Verr. 2, 1, 19, § 50, and soon after: in mediis aedibus; cf. Verg. A. 2, 512:

    liberae,

    a house that is rent-free, Liv. 30, 17:

    privatae,

    Suet. Ner. 44 al. —Hence sometimes used for a part of the domus, a room, an apartment, chamber:

    insectatur omnes domi per aedīs,

    Plaut. Cas. 3, 5, 31; Verg. G. 2, 462; cf. id. A. 2, 487 (v. also Gell. 4, 14; Curt. 8, 6; Hor. C. 1, 30, 4).—In Plaut., by comic license, aedes for familia: credo hercle has sustollat aedīs totas atque hunc in crucem, Mil. 2, 3, 39: ut ego suffringam his talos totis aedibus, to break the legs of this whole house (i. e. family), Truc. 2, 8, 7: ab aedibus, denoting office (cf. ab), a castellan:

    CVM AB AEDIBVS ESSEM,

    Inscr. Grut. 697, 1.—
    * B.
    Met., the cells (or hive) of bees:

    clausis cunctantur in aedibus,

    Verg. G. 4, 258.—
    * C.
    Trop.:

    fac, sis, vacivas aedīs aurium, mea ut migrare dicta possint,

    the chambers of your ears, Plaut. Ps. 1, 5, 54.—
    * D.

    Lewis & Short latin dictionary > aedes

  • 5 āra

        āra ae, f    [AS-], a structure for sacrifice, altar: ex arā sume verbenas, T.: dicata, L. — Esp., of altars to the Penates, in the impluvia, while the Lares had a focus in the atrium; hence, arae et foci, hearth and home, altars and fires: regis arae focique: de vestris aris ac focis decernite: pro aris atque focis suis cernere, S.—Supplicants fled to the altars for protection: cum in aram confugisset: eo ille confugit in arāque consedit, N. — An oath was confirmed by laying the hand on the altar: qui si aram tenens iuraret, crederet nemo: iurandae tuum per nomen arae, H.: Tango aras, et numina testor, V. — Fig., protection, refuge, shelter: aram tibi parare, T.: ad aram legum tonfugere: ara sepulchri, a funeral pile, V.: sepulchrales arae, O. — The Altar (a constellation): pressa, i. e. low in the south, O. — A monument: ara virtutis.
    * * *
    altar, structure for sacrifice, pyre; sanctuary; home; refuge, shelter

    Latin-English dictionary > āra

  • 6 curia

    cūrĭa, ae, f. [kindr. with Quiris, Quirites; cf. the letter C], a curia or court, one of the thirty parts into which Romulus divided the Roman people, ten for each of the three tribes; each curia contained ten gentes, Varr. ap. Dion. Hal. 2, 83; Liv. 1, 13, 6; Aur. Vict. Vir. Ill. 2, 12; Dig. 1, 2, 2; Paul. ex Fest. p. 49, 1 Müll.—
    II.
    Meton.
    A.
    A structure built for the religious services of a curia (sometimes also serving for other purposes), Varr. L. L. 5, § 155 Müll.; Fest. p. 174, 6 ib.: veteres, on the east side of the Palatine Hill, Varr. l. l. ib.; Tac. A. 12, 24;

    called curia prisca,

    Ov. F. 3, 140; Fest. l. l.: Novae, id. l. l.—
    2.
    Hence, dies curiae, a festival day, Cic. de Or. 1, 7. 27.—Hence,
    B. 1.
    Commonly kat exochên, the Curia Hostilia built by Tullus Hostilius (in reference to the later Curia Julia and Pompeiana, v. infra), the Curia, Senate-house, Varr. L. L. 5, § 155 Müll.; Liv. 1, 30, 2; Plin. 35, 4, 7, § 22; Varr. L. L. 6, § 46; id. Fragm. ap. Non. p. 57, 5; Cic. Rep. 2, 17, 31; id. Cat. 4, 1, 2; id. Fl. 24, 57; id. Mil. 33, 89; Quint. 11, 1, 47; Ov. M. 15, 802. —
    2.
    Curia Julia, the Senate-house begun by Julius Cæsar, finished by the triumvirs, and used by the Senate after the burning of the Curia Hostilia, Suet. Calig. 60.—
    3.
    Curia Pompeji or Pompeja, the Senate-house built by Pompey, finally closed after the assassination of Julius Cæsar in it, Cic. Div. 2, 9, 23; Suet. Caes. 80 sq. et saep.—Hence, trop., as emblem of law:

    stante urbe et curiā,

    Cic. Planc. 29, 71:

    pro curia inversique mores,

    Hor. C. 3, 5, 7;

    of the senatorial rank: curia pauperibus clausa est,

    Ov. Am. 3, 8, 55.—
    C.
    Of the places of assembly of high councils out of Rome, Cic. Att. 6, 1, 6; id. Verr. 2, 2, 21, § 50; Liv. 24, 24, 4; Ov. M. 13, 197; Juv. 9, 101.—
    D.
    The assembly of the Senate, the Senate (cf. Cic. de Or. 3, 42, 167):

    a curiā nulla me res divellet,

    Cic. Att. 1, 20, 3:

    aliquem in curiam introducere,

    Liv. 22, 1, 14; 2, 23, 11 sq.; 2, 24, 3; Suet. Caes. 22; id. Aug. 38; Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    E.
    Curia Calabra, so called from the proclamation of the dates which was there made; v. Calabra.—
    F.
    Curia Saliorum, the official building of the Salii on the Palatine Hill, consecrated to Mars, in which the sacred lituus was kept, Cic. Div. 1, 17, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > curia

  • 7 corpus

    corpus, ŏris, n. [cf. Sanscr. kar-, to make; Lat. creo], any object composed of materials perceptible by the senses, body, substance (opp. anima and animus; cf. the definition in Dig. 41, 3, 30 pr.).
    I.
    Lit. (very frequent in every period and species of composition).
    A.
    In gen., a body, whether living or lifeless:

    tangere aut tangi nisi corpus nulla potest res,

    Lucr. 1, 305:

    animi voluptates et dolores nasci fatemur e corporis voluptatibus et doloribus, etc.,

    Cic. Fin. 1, 17, 55; cf. id. Tusc. 4, 10, 23:

    vita, quae corpore et spiritu continetur,

    id. Marcell. 9, 28:

    parvissima quaeque Corpora constabunt ex partibus infinitis,

    Lucr. 1, 617:

    ignea rerum,

    id. 1, 680:

    terraï,

    id. 5, 236:

    acerbum Neptuni,

    id. 2, 472:

    aquae,

    id. 2, 232 et saep.— Poet., plur. for sing.:

    nudabant corpora (nymphae) venti,

    Ov. M. 1, 527; Tib. 1, 8, 52 (cf. sômata, Soph. Elec. 1232).—
    B.
    In partic.
    1.
    The flesh of animal bodies:

    ossa subjecta corpori,

    Cic. N. D. 2, 55, 139; cf. Quint. 1, prooem. § 24;

    12, 10, 5: amittere,

    to become poor, lean, Lucr. 1, 1038; Cic. Fam. 7, 26, 2 fin.; cf.:

    abiit corpusque colorque,

    Ov. H. 3, 141;

    and the opp. facere,

    to become fat, to thrive, Cels. 7, 3 fin.; cf.:

    quo cibo fecisti tantum corporis,

    Phaedr. 3, 7, 5.—In a play upon words:

    inque omni nusquam corpore corpus erat,

    Mart. Spect. 7, 6.—
    b.
    Transf., the wood under the bark of a tree, Plin. 17, 24, 37, § 234.—Of discourse:

    nervis illis, quibus causa continetur, adiciunt superinducti corporis speciem,

    the covering, integument, Quint. 5, 8, 2; 2, 10, 5:

    corpus eloquentiae facere,

    the substance, the most essential part, id. 10, 1, 87; cf.:

    corpus orationis enervatur,

    Petr. 2.—
    2.
    A lifeless body, a corpse, Caes. B. G. 2, 10; 2, 27; Liv. 32, 13, 8 et saep.; Ov. M. 7, 548; id. F. 2, 835 al.—In a double sense, Cic. Sull. 31, 89 Halm.— Poet., the souls of the dead, the shades or departed spirits, Verg. A. 6, 303; 6, 306.—
    3.
    As opposed to the head, the trunk, Ov. M. 11, 794.—
    4.
    In mal. part., the body, person:

    usuram ejus corporis cepit sibi,

    Plaut. Am. prol. 108:

    illa quae corpus puplicat volgo suum,

    id. Bacch. 4, 8, 22; id. Cist. 2, 3, 21; cf.:

    corpore quaestum facere,

    id. Poen. 5, 3, 21 al.;

    v. quaestus.— Hence also,

    the testicles, Phaedr. 3, 11, 3; Hor. S. 1, 2, 43.—
    5.
    Periphrastically for the individual, the person (esp. poet., to suggest that which is physically admirable or excellent;

    also freq. in the histt.): delecta virum corpora,

    Verg. A. 2, 18; cf.:

    lectissima matrum,

    id. ib. 9, 272:

    quo pulchrior alter non fuit, excepto corpore Turni,

    id. ib. 7, 650;

    11, 690: septena quot annis Corpora natorum,

    id. ib. 6, 22:

    ultor vestrae, fidissima corpora, mortis,

    Ov. M. 3, 58; 7, 655:

    sororum,

    Sil. 14, 105; Val. Fl. 2, 653:

    conjugum vestraque ac liberorum vestrorum,

    Liv. 21, 13, 7; Tac. A. 4, 72 et saep.:

    uti corpora nostra ab injuriā tuta forent,

    Sall. C. 33, 2; Liv. 9, 8, 5; 31, 46, 16:

    qui liberum corpus (sc. Virginiam) in servitutem addixissent,

    id. 3, 56, 8; so,

    liberum,

    Sall. C. 33, 2; Liv. 5, 22, 1; 29, 21, 6; Plin. Pan. 33, 1.—Of animals: corpora [p. 473] magna boum, heads, Verg. G. 3, 369:

    seu quis Pascit equos... Corpora praecipue matrum legat,

    id. ib. 3, 51; id. A. 1, 193:

    pro tribus corporibus triginta milia talentum auri precatur accipias,

    Curt. 4, 11, 6.—
    II.
    Meton., a whole composed of parts united, a body, frame, system, structure, community, corporation, etc.;

    of ships,

    the framework, Caes. B. C. 1, 54.—Of fortifications:

    totum corpus coronā militum cingere,

    Caes. B. G. 7, 72.—Of a land:

    Sicilia dirempta velut a corpore majore,

    Just. 4, 1, 1.—Of the state:

    alterum (praeceptum Platonis), ut totum corpus rei publicae curent, nec dum partem aliquam tuentur, reliquas deserant,

    Cic. Off. 1, 25, 85:

    quae (multitudo) coalescere in populi unius corpus poterat,

    Liv. 1, 8, 1; cf. id. 34, 9, 3; and:

    nullum civitatis,

    a political body, id. 26, 16, 9; 38, 9, 12; Tac. G. 39; Just. 3, 2, 2:

    totum corpus Macedoniae,

    id. 7, 1, 12; Liv. 26, 16, 9:

    sui corporis regem creari,

    id. 1, 17, 2:

    corpus mercatorum,

    guild, Ambros. Ep. 20, 6:

    corpori valido caput deerat (sc. exercitui dux),

    Liv. 5, 46, 5:

    oriundi ab Sabinis sui corporis creari regem volebant,

    id. 1, 17, 2; cf. id. 4, 9, 4; 6, 34, 5 al.:

    fabrorum et naviculariorum,

    Dig. 50, 6, 5:

    utros ejus habueris libros... duo enim sunt corpora... an utrosque, nescio,

    Cic. Q. Fr. 2, 11 (13), 4; so of a book, id. Fam. 5, 12, 4; Sen. Tranq. 9, 6; Suet. Gram. 6; Dig. 32, 50 al.; cf.:

    corpus omnis Romani juris,

    Liv. 3, 34, 7;

    hence, Corpus Juris,

    title of a Roman collection of laws, Cod. Just. 5, 13:

    rationum,

    Dig. 40, 5, 37:

    patrimonii,

    ib. 4, 2, 20:

    omnia maternae hereditatis,

    ib. 4, 31, 79.

    Lewis & Short latin dictionary > corpus

  • 8 corpus

        corpus oris, n    [1 CER-], a body (living or lifeless): solidum et suci plenum, T.: requies animi et corporis: ingenium sine corpore exercere, S.: corpus sine pectore, H.: Corporis exigui, of small frame, H.: dedit pro corpore nummos, to escape flogging, H.: adverso corpore, in front: corpore toto intorquet, with all his might, V.: gravi salubris corpori, i. e. stomach, H.: volgatum, prostituted, L.—Plur., for sing. (poet.): cruciata corpora demittite nocti, O.: Sanguine in corpora summa vocato, the skin, O.— Flesh: ossa subiecta corpori: corpus amisi: fecisti tantum corporis, Ph.: pars versa est in corporis usum, to serve as flesh, O.— A lifeless body, corpse, trunk: per eorum corpora transire, Cs.: occisorum, S.: corpore ambusto: ne corpus eiciatur. — Substance, matter, reality (poet.): Spem sine corpore amat, O.: metuit sine corpore nomen, O.—A person, individual: tuum corpus domumque custodire: delecta virum corpora, V.: excepto corpore Turni, V.: corpora vestra, coniugum, etc., i. e. you and your wives, L.: liberum corpus habere, retain civil rights, S.: defuncta corpora vitā heroum, shades, V.—Of animals: corpora magna boum, heads, V.: septem ingentia (cervorum), V. — A mass, body, frame, system, structure, community, corporation: corpus navium viminibus contextum, framework, Cs.: totum corpus coronā militum cingere, structure, Cs.: rei p.: civitatis, political body, L.: sui corporis creari regem, L.: Romani iuris, L.—A part, particle, grain: quot haberet corpora pulvis, O.
    * * *
    body; person, self; virility; flesh; corpse; trunk; frame(work); collection/sum; substantial/material/concrete object/body; particle/atom; corporation, guild

    Latin-English dictionary > corpus

  • 9 mōlēs

        mōlēs is, f    [1 MAC-], a shapeless mass, huge bulk, weight, pile, load: rudis indigestaque, O.: ingenti mole Chimaera, V.: taurus ipsā mole piger, Iu.: tantas moles tollere, seas, V.: in mole sedens, cliff, O.: magna unius exercitus, L.: Nemeaea, i. e. the lion, O.— A massive structure, pile, dam, pier, mole, foundation: moles atque aggerem ab utrāque parte litoris iaciebat, Cs.: moles oppositae fluctibus: exstructa moles opere magnifico, monument: insanae substructionum moles, enormous piles: molem aggeris ultra venire, Iu.— A battering-ram, munitions of war: oppugnat molibus urbem, V.: belli, Ta.—Fig., greatness, might, power, strength, great quantity: pugnae, L.: curarum, Ta.: mali: Vis consili expers mole ruit suā, H.: densā ad muros mole feruntur, a vast throng, V.: ingens rerum, fabric, O.— Difficulty, labor, trouble: transveham naves haud magnā mole, without great difficulty, L.: Tantae molis erat Romanam condere gentem, so much labor did it cost, V.: quantā mole parentur Insidiae, O.
    * * *
    mass (huge); bulk; monster; massive structure; difficulty, trouble, danger

    Latin-English dictionary > mōlēs

  • 10 situs

        situs ūs, m    [1 SA-], a situation, position, site, location, station: cuius hic situs esse dicitur: urbs situ nobilis: locorum, Cu.: urbes naturali situ inexpugnabiles, L.: Africae, S.: castrorum, Cs.: turris situ edita, Cu.: membrorum: monumentum Regali situ pyramidum altius, i. e. structure, H.: opportunissimi sitūs urbibus: sitūs partium corporis: revocare sitūs (foliorum), a<*>ran<*>ement, V.— Idleness, sloth, inactivity, sluggishness: victa situ senectus, V.: Indigna est pigro forma perire situ, O.: marcescere otii situ civitatem, L.: (verba) Nunc situs informis premit, H.: in aeterno iacere situ, i. e. forgetfulness, Pr.— The effect of neglect, rust, mould, mustiness, dust, dirt, filth: Per loca senta situ, V.: immundus, O.: Situm inter oris barba Intonsa, etc., C. poët.
    * * *
    I
    sita, situm ADJ
    laid up, stored; positioned, situated; centered (on)
    II
    situation, position, site; structure; neglect, disuse, stagnation; mould

    Latin-English dictionary > situs

  • 11 structura

    structūra, ae, f. [struo], a fitting together, adaptation, adjustment.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (post-Aug. and very rare):

    ossa in manu oblonga omnia et triangula, structurā quādam inter se conectuntur,

    Cels. 8, 1 med.:

    membranarum,

    Plin. 13, 19, 34, § 112:

    togae,

    Macr. S. 2, 9.—
    B. 1.
    In abstr. (class.): parietum, the mode of building, construction, * Caes. B. C. 2, 9; cf.:

    structurae antiquae genus,

    Liv. 21, 11; and:

    reticulata structura,

    Plin. 36, 22, 51, § 172:

    (silex) globosus sed structurae infidelis,

    for building, id. 36, 22, 49, § 169:

    in structurā saxorum rudium,

    Quint. 9, 4, 27.— Plur.:

    in structuris lapidum impolitorum,

    Quint. 8, 6, 63.—
    2.
    In concr., a building, erection, edifice, structure, Front. Aquaed. 123; Vitr. 5, 12:

    subterraneae,

    Plin. 36, 22, 50, § 170:

    aerariae structurae,

    i. e. mining works, mines, Caes. B. G. 3, 21 fin. (al. structuraeque).—
    II.
    Trop., of language, an arrangement, order, structure (in Cic. only as a figure of speech, with quasi or quaedam;

    later in gen.): verborum quasi structura,

    Cic. Brut. 8, 33:

    quasi structura quaedam,

    id. Or. 44, 149:

    et verborum est structura quaedam,

    id. Opt. Gen. 2, 5:

    proprietates verborum exigit, et structuram et argumentationes,

    Sen. Ep. 89, 9:

    mei carminis,

    Ov. P. 4, 13, 4; Quint. 1, 10, 23; 8, 5, 27; 8, 6, 67; 9, 4, 45; Tac. Or. 22 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > structura

  • 12 aedis or aedēs

        aedis or aedēs is ( acc plur. usu aedīs), f    [AID-], a dwelling of the gods, temple, sanctuary (usu. a single edifice without partitions, while templum is a larger structure): Minervae: aedīs sacras incendere: in aede sonare (of poems), to be recited in the temple, H.: vacua Romanis vatibus, i. e. the Library in the Palatine Temple of Apollo, H.—Esp., a private chapel, sanctuary in a dwelling: decora, H.— Sing, a room, apartment, Cu.— Plur, a dwelling for men, house, habitation: matrona in aedibus, T.: regiae: ex aedibus Cethegi alqd ferre: domus salutantum totis vomit aedibus undam, i. e. from all parts, V.: cavae aedes, the vaulted mansion, V.—Poet., the cells (of bees), V.

    Latin-English dictionary > aedis or aedēs

  • 13 domus

        domus gen. ūs or (older) ī, locat. domī, rarely domō, domuī; dat. domuī or domō; abl. domō, rarely domū; plur nom. domūs; gen. (rare) domōrum or domuum; dat. and abl. domibus, f    [1 DOM-], a house, dwelling-house, building, mansion, palace: Caesaris: te pater domu suā eiecit: theatrum coniunctum domui, Cs.: Ponendae domo area, H.: paries domui communis utrique, O.: tecta domorum, V.: ad praetoris domum ferre: in domos atque in tecta refugiebant, L.: ex illā domo emigrabat: in domo suā facere mysteria, N.— A home, dwelling, abode, residence: una domus erat: cum Romae domus eius, uxor, liberi essent: adulescentiae prima: in privatā domo furtum.— In gen., a building, edifice, structure, abode (poet.): labor ille domūs, the Labyrinth, V.: Ostia domūs, grotto, V.: aperite domos, caves (of the winds), O.: silex... nidis domus opportuna, site, V.: animae novis domibus vivunt, i. e. bodies, O.— A household, family, house: unast domus, T.: domus te nostra tota salutat: felix: in singulis domibus factiones, Cs.: multae lugubres domūs, L.: Tota domus duo sunt, O.: Stat fortuna domūs, V.: Cecropia, H.— Adverbial uses, locat., domi, at home, in the house: Nuptias domi adparari, T.: includit se: manet: apud me ponere: Est mihi pater, V.: domi suae deversari: id domi tuae est: domi Caesaris deprehensus.—Form domo (rare): domo se tenuit, N.— Acc, home, homewards, to the house: Abi domum, T.: viros domum venisse: domum reditus erat eius modi: Ite domum saturae, V.: domum meam venire: nuntiat domum fili: cum omnes domos omnium concursent: ut suas quisque abirent domos, L.— Abl, from home, out of the house: me in Capitolium domo ferre: exire domo meā.— Fig., a native country, own city, home, abode: hic quaerite Troiam, Hic domus est vobis, V.: Hic domus, haec patria est, V.—Of a school or sect: remigrare in domum veterem: plurimum domi atque in reliquā Galliā posse, Cs.: homo virtute domi suae princeps: belli domique, in war and peace, S.: domi militiaeque, at home and in the field: nullum factum aut militiae aut domi: imperia domum ad senatum renuntiare: (reditus) prius in Galliam quam domum: (Galli) ut domo Emigrent, Cs.: legatus domo missus: Qui genus? unde domo? V.: Domi habuit unde disceret, at hand, T.: id quidem domi est.
    * * *
    I
    house, building; home, household; (N 4 1, older N 2 1)
    II
    house, building; home, household; (N 4 1, older N 2 1)

    Latin-English dictionary > domus

  • 14 pulvinus

    pulvīnus, i, m., prop. an elevation.
    I.
    A cushion, bolster, squab, pillow to sit or lie upon:

    mane pulvinum,

    Plaut. Stich. 1, 2, 38:

    Crassum pulvinus poposcisse,

    Cic. de Or. 1, 7, 29; id. Verr. 2, 5, 11, § 27; id. Fam. 9, 18, 4:

    epistula super caput in pulvino posita,

    Sall. J. 71, 4:

    epistulam pulvino subicere,

    Curt. 3, 6, 7; Nep. Pelop. 3, 2.—
    B.
    Transf., a seat of honor:

    honestiorem te aut turpiorem potest facere pulvinus?

    Sen. Ira, 3, 37, 4; Cels. 3, 18; Sen. Cons. ad Marc. 16, 2; Suet. Tib. 73; id. Calig. 12; Mart. 3, 82, 7; Juv. 3, 154.—
    II.
    An elevation in the fields, a raised border, ridge, bank, bed, Varr. R. R. 1, 35, 1; Col. 11, 3, 20; Plin. 17, 21, 35, § 159; 19, 4, 20, § 60; 22, 22, 34, § 76; Pall. 3, 24, 13; Plin. Ep. 5, 6, 16.—
    III.
    A bolstering or surbase of brick, to cover the joint between the walls and floor of a barn, Col. 1, 6, 13.—
    IV.
    A sand-bank in the sea, Serv. Verg. A. 10, 302.—
    V. VI.

    Lewis & Short latin dictionary > pulvinus

  • 15 puteal

        puteal ālis, n    [putealis], a kerb-stone of a well: putealia sigillata duo.— A puteal, stone enclosure marking a sacred spot ; esp., the Puteal in the Comitium: supra impositum puteal accepimus (to mark where Navius cut a whetstone with a razor); here the money-lenders were found; hence, puteali et faeneratorum gregibus inflatus: adesses ad puteal Cras, H.: puteal Libonis (because restored by Scribonius Libo), H.
    * * *

    Latin-English dictionary > puteal

  • 16 rōbur

        rōbur oris, n    hard-wood, oak-wood, oak: naves totae factae ex robore, Cs.: (sapiens) non est e robore dolatus: Illi robur et aes triplex Circa pectus erat, H.—Very hard wood: morsus Roboris, i. e. of the wild olive, V.: solido de robore myrtus, V.—A tree-trunk: annoso validam robore quercum, i. e. old and sturdy, V.: antiquo robore quercus, with ancient trunk, V.—An oak-tree, oak: fixa est pariter cum robore cervix, i. e. was pinned fast to the oak, O.: agitata robora pulsant (delphines), O.—A piece of oak, structure of hard wood: in robore accumbunt, i. e. on hard benches: sacrum, i. e. the wooden horse, V.: ferro praefixum, i. e. lance, V.: nodosum, i. e. club, O.: aratri, i. e. the oaken plough, V.—A stronghold, dungeon: in robore et tenebris exspiret, L.: Italum, H.—Fig., hardness, physical strength, firmness, vigor, power: aeternaque ferri Robora, V.: navium, L.: satis aetatis atque roboris habere: corporum animorumque, L.: solidaeque suo stant robore vires, V. —Enduring strength, force, vigor: virtutis: animi: pectus robore fultum, O.: neque his (gentibus) tantum virium aut roboris fuit, L.—The best part, pith, kernel, strength, flower, choice: totius Italiae: quod fuit roboris, duobus proeliis interiit, Cs.: senatūs robur, L.: haec sunt nostra robora: lecta robora virorum, L.: robora pubis, V.
    * * *
    oak (tree/timber/trunk/club/post/cell); tough core; resolve/purpose; B:tetnus; strength/firmness/solidity; vigor, robustness; potency, force, effectiveness; military strength/might/power; heart, main strength, strongest element; mainstay/bulwark, source of strength; stronghold, position of strength

    Latin-English dictionary > rōbur

  • 17 taberna

    tăberna, ae, f. [root ta (tan); Gr. teinô, perf. tetaka; cf.: tabula, tenus], a hut, shed, booth, stall, shop constructed of boards.
    I.
    Hence, in gen., any slight structure used for a dwelling, a hut or cottage (very rare):

    tabernae appellatio declarat omne utile ad habitandum aedificium, non ex eo, quod tabulis cluditur,

    Dig. 50, 16, 183:

    pauperum tabernae,

    Hor. C. 1, 4, 13; so,

    obscurae,

    id. A. P. 229.—Of stalls in the circus: qui in circo totas tabernas tribulium causā compararunt, Cic. Mur. 35, 73.—
    II.
    In partic.
    A.
    Of a merchant, mechanic, taverner, etc., a booth, shop, workshop, stall, inn, tavern (class.):

    instructam ei medicinae exercendae causā tabernam dedit,

    Cic. Clu. 63, 178; cf.:

    instructam tabernam sic accipiemus, quae et rebus et hominibus ad negotiationem paratis constat,

    Dig. 50, 16, 185: taberna libraria, i. e. a bookseller ' s shop, Cic. Phil. 2, 9, 21;

    so simply taberna,

    Hor. S. 1, 4, 71; Mart. 1, 118, 10:

    vinaria,

    Varr. L. L. 8, § 55 Müll.; cf. Hor. Ep. 1, 14, 24:

    cretaria, unguentaria, Varr. l. l.: casearia,

    Dig. 8, 5, 8, § 5:

    argentaria,

    ib. 18, 1, 32; Liv. 26, 11, 7:

    purpuraria,

    Dig. 32, 1, 91:

    sutrina,

    Tac. A. 15, 34; cf.:

    ut Alfenus vafer omni Abjecto instrumento artis clausaque taberna Sutor erat,

    Hor. S. 1, 3, 131: Liparea, Vulcan ' s shop, Juv. 13, 45:

    deversoria,

    an inn, tavern, Plaut. Men. 2, 3, 81; id. Truc. 3, 2, 29; Varr. R. R. 1, 2, 23:

    cauponia,

    Dig. 33, 7, 13; cf.:

    cum in eandem tabernam devertissent,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    occlusis tabernis,

    id. Cat. 4, 8, 17:

    concursare circum tabernas,

    id. ib.:

    occludere tabernas,

    id. Ac. 2, 47, 144:

    salax,

    Cat. 37, 1; cf. Prop. 4 (5), 8, 19:

    prope Cloacinae ad tabernas,

    Liv. 3, 48, 5:

    tabernam exercere,

    Dig. 33, 7, 15; Suet. Aug. 4:

    tabernam vel officinam conductam habuit,

    Dig. 5, 1, 19. —
    B.
    Tres Tabernae, the Three Taverns, a place on the Appian Way, near Ulubrae and Forum Appii, Cic. Att. 1, 13, 1; 2, 10; 2, 12, 2; 2, 13, 1; Vulg. Act. 28, 15. —
    C.
    A passage, archway in the circus, Cic. Mur. 35, 73. —
    D.
    Poet.:

    quae colis Durrachium Adriae tabernam,

    the market, Cat. 36, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > taberna

  • 18 monumentum (monim-)

        monumentum (monim-) ī, n    [1 MAN-], that which brings to mind, a remembrancer, memorial, monument: monumenti causā: monumento ut esset, L.— A monument, statue: Marcelli et Africani.— A public work, memorial structure, monument: in monumentis maiorum suorum interfectus (Clodius), i. e. on the Via Appia: regis, H.: Mari, i. e. the temple built by Marius: sena. tūs, i. e. the house built for Cicero by the Senate. —A memorial offering, votive offering: pecunias monimentaque, quae ex fano Herculis conlata erant, Cs.— A sepulchral monument, sepulchre, tomb: legionis Martiae militibus monumentum fieri: sepultus est in monumento avunculi sui, family sepulchre, N.— A tradition, chronicle, story, monument, record: veterum monumenta virorum, V.: Exegi monumentum aere perennius, H.: monumenta rerum gestarum, history: commendare aliquid monumentis, black and white.—A remembrancer, mark, token, means of recognition: cistellam ecfer cum monumentis, T.—Fig., a memorial, record: vitiorum suorum monumenta et indicia, traces and proofs: furtorum: amoris, V.

    Latin-English dictionary > monumentum (monim-)

  • 19 opus

        opus eris, n    [2 AP-], work, labor, toil: Quod in opere faciundo operae consumis tuae, in doing your work, T.: grave Martis, military service, V.: (Graeci) opus quaerunt, seek (literary) employment: Sunt quibus unum opus est urbem celebrare, H.: magnum: dies Longa videtur opus debentibus, H.: naturā et opere munitus, art, Cs.—A product of labor, work, structure, public building, fortification: opere castrorum perfecto, Cs.: opus fieri (of a wall), N.: Mutinam operibus munitionibusque saepsit: Regis opus (of a harbor), H.—A work, book, composition, essay: habeo opus magnum in manibus: Fac opus appareat: ultra Legem tendere opus, H.—Artistic work, workmanship, art: quarum iste non opere delectabatur, sed pondere: haec omnia antiquo opere.—A deed, action, achievement: Hoc virtutis opus, V.—Abl. in adverb. phrases, māgnō opere, tantō opere, quantō opere, see māgnōpere, tantōpere, quantōpere.—Rarely with nimio: haec opera Graecos homines nimio opere delectant, excessively.—A working, effect: opus meae bis sensit Telephus hastae, O.—The subject of work, stuff, material: Seu digitis subigebat opus, O.—Fig., in nom. and acc. in phrases with the verb sum, work, business, need, want, necessity: longius, quam quoad opus est, procedetur, than the occasion requires: Sic opus est, O.: quae bello opus erant, S.: dux nobis et auctor opus est, we need a leader: omnia, quae tibi essent opus: quod ipsi opus esse videretur, censere, expedient: quorsum est opus? what for? H.: quae curando volneri opus sunt, L.: magistratibus opus est, there is need of: Cognati, quīs te salvo est opus, to whom your safety is important, H.: haud mihi vitā Est opus hac, I have no business with, etc., H.: Plus scis quid facto opus est, what must be done, T.: tantum modo incepto opus est, to make a beginning, S.: maturato opus est, haste is necessary, L.: ita dictu opus est, I must say, T.: quanti argenti opus fuit, L.: quid opus est de Dionysio adfirmare?: dixit id consilium sciri non opus esse, inexpedient: nil opus est te Circumagi, H.
    * * *
    need; work; fortifications (pl.), works

    opus est -- is useful, beneficial

    Latin-English dictionary > opus

  • 20 tēctum

        tēctum ī, n    [P. n. of tego], a covered structure, roofed enclosure, shelter, house, dwelling, abode, roof: totius urbis tecta: tectum subire, Cs.: vos in vestra tecta discedite: tectis succedite nostris, V.: inter convalles tectaque hortorum, i. e. the buildings scattered through the gardens, L.: ager incultus sine tecto: columba plausum Dat tecto ingentem, V.: solidis Clauditur in tectis, i. e. in prison, O.: dolos tecti ambagesque resolvit, i. e. of the Labyrinth, V.— A covering, roof: inferioris porticūs: Hic se praecipitem tecto dedit, H.: culmina tecti, V.: tecti a culmine, O.— A ceiling: tectis caelatis, laqueatis, Enn. ap. C., H.— A canopy: cubilia tectaque, H.
    * * *
    roof; ceiling; house

    Latin-English dictionary > tēctum

См. также в других словарях:

  • The Structure of Scientific Revolutions — (1962), by Thomas Kuhn, is an analysis of the history of science. Its publication was a landmark event in the sociology of knowledge, and popularized the terms paradigm and paradigm shift .HistoryThe work was first published as a monograph in the …   Wikipedia

  • The Structure and Interpretation of the Computer Science Curriculum — is a monograph published in 2004 [Journal of Functional Programming, Volume 14 , Issue 4 (July 2004) Pages: 365 378 ] by Matthias Felleisen, Robert Bruce Findler, Matthew Flatt and Shriram Krishnamurthi comparing and contrasting the pedagogical… …   Wikipedia

  • The structure and biology of Arctic flowering plants — is a classical scientific work on morphology and anatomy in relation to the harsh arctic environment. It was initiated by Eugenius Warming and conducted by himself and a suite of students and colleagues at the University of Copenhagen.Warming, E …   Wikipedia

  • The Structure of Liberty — is a book by legal theorist Randy Barnett which offers a libertarian theory of law and politics. Barnett calls his theory the liberal conception of justice , emphasizing the relationship between legal libertarianism and classical liberalism.… …   Wikipedia

  • The Structure of Evolutionary Theory — Infobox Book name =The Structure of Evolutionary Theory author =Stephen Jay Gould genre =Non fiction, Science publisher =Belknap Press release date =March 21, 2002 pages =1,433 isbn =ISBN 0 674 00613 5 preceded by =The Lying Stones of Marrakech… …   Wikipedia

  • Reduction of the structure group — In mathematics, in particular the theory of principal bundles, one can ask if a G bundle comes from a subgroup H < G. This is called reduction of the structure group (to H), and makes sense for any map H o G, which need not be an inclusion… …   Wikipedia

  • Structure — is a fundamental and sometimes intangible notion covering the recognition, observation, nature, and stability of patterns and relationships of entities. From a child s verbal description of a snowflake, to the detailed scientific analysis of the… …   Wikipedia

  • Structure and agency — The debate surrounding the influence of structure and agency on human thought and behaviour is one of the central issues in sociology and other social sciences. In this context agency refers to the capacity of individual humans to act… …   Wikipedia

  • Structure formation — refers to a fundamental problem in physical cosmology. The universe, as is now known from observations of the cosmic microwave background radiation, began in a hot, dense, nearly uniform state approximately 13.7 Gyr ago. [cite journal |author=D.… …   Wikipedia

  • Structure tensor — Structure tensors (or second moment matrices) are matrix representations of partial derivatives. In the field of image processing and computer vision, they are typically used to represent gradients, edges or similar information. Structure tensors …   Wikipedia

  • Structure and genome of HIV — The genome and proteins of HIV have been the subject of extensive research since the discovery of the virus in 1983.[1][2] The discovery of the virus itself was not until two years after the first major cases of AIDS associated illnesses were… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»